To oczywiście „Myślenickie Turnie” (1352 m.) – …”lesisty wierch w Tatrach Zachodnich, w grzbiecie opadającym na północ z Kasprowego Wierchu, między dolinami Bystrej a Kasprową, zbudowany z wapieni, tworzących od zachodu przepaściste ściany (u ich stóp Jaskinia Goryczkowa, dł. 260 m.)”…*/
Skąd wzięła się ta nazwa? Od kiedy jest stosowana?
…”Pochodzenie nazwy „Myślenickie Turnie” nie jest znane. Twierdzenie, że ich dawna, właściwa nazwa brzmiała „Myśliwieckie Turnie” jest tylko domysłem”…(Z i W.Paryscy–„Encyklopedia Tatrzańska”).
W swoim opracowaniu p.t. ”Studia Beskidzko-Tatrzańskie” (wyd. Kalwaria Zebrzydowska 1992), Aleksy Siemionow pisze:
…”Myślenickie Turnie – 1352 m., grupa wapiennych skał kończących grzbiet idący od Kasprowego w stronę północną, o nazwie bezsprzecznie związanej z miastem Myślenice, leżącym na trasie szosy miedzy Krakowem, a Zakopanem, ale brak jest jakichkolwiek historycznych, czy innych powiązań między tatrzańskim szczytem, a Myślenicami. Puszczając nieco wodze toponomastycznej fantazji, można tę nazwę, która pojawiła się gdzieś chyba pod koniec XIX wieku lub na początku XX wieku /w przewodniku J.Chmielowskiego z 1907 roku, opisującym szerzej Goryczkową Jaskinię, ani w przewodniku Mieczysława Świerza z 1919 i 1923 r. nazwa ta nie występuje/, następująco powiązać z Myślenicami:
W początkach XX wieku , kiedy nieco rozwinało się narciarstwo, a równocześnie z nim w lecie i turystyka piesza letnia, Kasprowy stał się często odwiedzanym szczytem przez narciarzy i turystów, pod wodzą góralskich przewodników. Pierwszy popas w Myślenicach, mniej więcej w 1/3 czy ¼ całej drogi i dawni góralscy furmani, wożący z Krakowa gości do Zakopanego lub ich synowie, mogli żartem mówić do ceprów, że dotarli na pierwszy popas w Myślenicach, znalazłszy się na Myślenickich Turniach, gdzie z reguły dłużej się odpoczywało i oglądało dość rozległy widok”…
Autorem innej wersji pochodzenia nazwy „Myślenickie Turnie” jest znany myślenicki działacz turystyczny, b. długoletni prezes miejscowego Zarządu Oddziału PTTK – Zbigniew Lehman (1905-1983). W artykule zatytułowanym „Od PTK do PTTK”, zamieszczonym w broszurce wydanej z okazji 40-lecia Zorganizowanej turystyki na Ziemi myślenickiej (ZO PTTK Myślenice-1968), pisze:
…”Już w zaraniu rozwoju ruchu turystycznego znalazły się Myślenice. Polskie Towarzystwo Tatrzańskie miało tu swych zwolenników. Należeli do nich Stanisław Pardyak – dyrektor tut. gimnazjum, mgr Tadeusz Skowroński – aptekarz, Kwoczyński – adwokat, Miętus – adwokat i wielu innych. Ich to zasługą było nadanie i utrzymanie nazwy Myślenickich Turni – stacja przesiadkowa kolejki linowej na Kasprowy Wierch – wobec zakusów nadania tym wierchom nazwy „myśliwieckie”…
Tu trzeba nadmienić, że na początku lat 30-tych ub.w. Bronisław Miętus, pochodzący ze słynnej góralskiej rodzin był członkiem Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Rabce i stał na czele „myślenickiej delegatury” (koła?) tego Oddziału. Innym znanym ze społecznej aktywności Myśleniczaninem – członkiem PTT był Emil Kubala; jego legitymacja członkowska PTT była eksponowana na poświęconej mu wystawie w Muzeum Regionalnym w r. 2011.
Być może naukowe, oparte na źródłowych, wiarygodnych dokumentach wyjaśnienie pochodzenia nazwy „Myślenickie Turnie” znajduje się w którymś z mniej znanych, mało dostępnych opracowań autorstwa takich wyśmienitych znawców Tatr jak Władysław Krygowski, Stefan i Tadeusz Zwolińscy, Józef Nyka, a zwłaszcza Witold Paryski, który przecież przez wiele lat stał na czele aktywnie działającej komisji PTT badającej imiennictwo tatrzańskie? Osobiście, ze względów patriotyczno-lokalnych skłaniałbym się oczywiście ku wersji Zbigniewa Lehmana. Może w archiwach rodzin w/w myślenickich działaczy Polskiego towarzystwa Tatrzańskiego znajdują się dokumenty potwierdzające lub chociażby uprawdopodobniańce tę wersję?
Próbując ustalić przynajmniej moment, w którym nazwa „Myślenickie Turnie” pojawiła się na mapachi w przewodnikach przejrzałem m.in. archiwalne numery „Wierchów” z okresu międzywojennego, znajdując ją po raz pierwszy w artykule Mariana Sokołowskiego „Limba w Tatrach polskich” – „Wierchy” rok drugi /1924/, str. 23-35:…”2. Ponad zbiegiem dolin Goryczkowej i Kasprowej wznoszą się Myślenickie Turnie, na których półn. stokach u szczytu (wzniesienie 1370 m.) rośnie ok. 30 limb”…
Kończąc ten artykuł jego autor składa podziękowania Stefanowi Zwolińskiemu za przekazane informacje, które pomogły zlokalizować stanowisko limb. Stefan i Tadeusz Zwolińscy penetrowali ten rejon Tatr rozpoznając system licznych jaskiń.
Tu warto zwrócić uwagę na zamieszczony w tym samy numerze „Wierchów” (1924, str. 47-54) artykuł Tadeusza Zwolińskiego „Z podziemi tatrzańskich. I. Badanie grot w Tatrach polskich w r. 1923, 6. Nowe groty w turniach Gładkiego Jaworzyńskiego nad Doliną Kasprową”, pisany (jak zaznaczono w tekście) w grudniu 1923 roku, w którym opisuje rezultaty pierwszych eksploracji jaskiń w masywie Kasprowego: liczne kominy wiodące ku górze w sklepieniu Groty Kasprowej, największej ze znanych dotąd grot w Tatrach Polskich, (której pomiar rozpoczęliśmy w marcu 1923 roku) – nasunęły nam przypuszczenie, że powyżej znajdować się mogą nieznane, rozległe systemy jaskiń”…
Jak się później okazało – przypuszczenia te były trafne: już w maju 1923 roku odkryto nowe wejście do jaskini, a w listopadzie tegoż roku, podczas 6-cio osobowej wyprawy dokładniej zbadano nowo odkrytą jaskinię, którą wstępnie nazwano „Wyżnią Grotą Kasprową”: …”Raz jeszcze wybrał się mój brat do opisanej groty, którą nazwaliśmy grotą Wyżnią Kasprową. …Wyżej, wśród tychże turni znaleźliśmy inną jeszcze, nader ciekawej budowy grotę…Zakopane, grudzień 1923”…
To był początek trwających jeszcze przez kilka lat odkryć przez braci Zwolińskich całego systemu jaskiń w tym rejonie, m.in. niżej wymienionych:
Jaskinia Myślenicka Dziura,
Jaskinia Myślenicka Nyża,
Jaskinia Myślenicka Szczelina,
Jaskinia Nyża pod Myslenicką Szczeliną,
Grota u Podnóża Myślenickich Turni,
Myślenicki Korytarzyk,
Szczelina w Myślenickich turniach Dolna,
Szczelina w Myślenickich Turniach Górna,
Dziura Wyżnia Myślenicka Górna.
Z pewnością nazwy tych jaskiń mają związek z rejonem ich usytuowania, tj. z Myślenickimi Turniami, można więc domniemywać, że takie określenie północnego ramienia Kasprowego zaczęto powszechnie stosować dopiero od roku 1924. Być może uda się kiedyś potwierdzić to przypuszczenie?
*/ „ Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski” – wydawnictwo Naukowe PWN, wydanie II, Warszawa
1992, str. 432-433.